Charterstone

Charterstone is een legacy-spel waarin elke speler gedurende 12 spellen een wijk in een stad volbouwt. Hierbij is het eindplaatje van elk spel het startpunt van elk volgend potje. Na 12 potjes is de stad als het goed is afgebouwd en heb je door te spelen je eigen unieke spel gecreëerd dat je nog onbeperkt kan blijven spelen. Omdat een legacy-spel draait om het ontdekken, zal ik in deze recensie natuurlijk niet meer verklappen dan dat wat je weet nadat je zelf de spelregels hebt gelezen en het bord hebt klaargezet voor het eerste potje. Je hoeft dus niet bang te zijn voor spoilers.

Als je de doos van Charterstone voor het eerst openmaakt dan tref je daarin een dubbelzijdig bord waarvan alleen het midden en de randen zijn bedrukt. Verder zie je heel veel dichte doosjes in verschillende maten. Een aantal van deze doosjes mag je al tijdens het eerste potje open maken.

Zo krijgt iedere spelers zijn eigen Charter Chest waarin je je eigen spelmateriaal bewaard. Zo begin je al meteen met twee speelstukken in de vorm van een mannetje. Gedurende de 12 potjes die je speelt zal je doosje steeds voller worden.

De langwerpige doos met Index er op, zit bomvol met kaarten, waaronder kaarten met stickers die je op het bord en in de spelregels zal gaan plakken. In het eerste potje krijg je daar al een aantal van te zien en gedurende het spel zal je er steeds meer ontdekken.

In het scriptorium zit en bewaar je het overige spelmateriaal, zoals het geld en de grondstoffen. De archive is aan het begin van het spel leeg, maar hier bewaar je gebruikte kaarten in die je niet meer nodig zult hebben. En dan zijn er nog vier genummerde doosjes waarvan de inhoud pas in de loop van de spellen onthult zal worden en waar ik dus niets over ga zeggen.

Charterstone is een werkverschaffingsspel. Als je het bord voor de eerste keer op tafel legt, dan staan er al een aantal gebouwen op afgebeeld waar je je mannetjes naar toe kan sturen om acties voor je uit te voeren. Hoe verder je in het spel komt, hoe meer gebouwen er door de spelers gebouwd zullen zijn, hoe meer acties er zijn om uit te kiezen. In je beurt plaats je telkens een van je poppetjes op een gebouw en voer je de bijbehorende actie uit. Als je je poppetje zet bij een ander poppetje, dan gaat dat andere poppetje meteen terug naar zijn eigenaar. Als je beide poppetjes op het bord staan aan het begin van je beurt, dan moet je een beurt besteden om ze weer terug te halen. Er zijn in het spel grofweg twee soorten gebouwen: gebouwen waar je wat krijgt (geld of grondstoffen bijvoorbeeld) en gebouwen waar je iets omzet in iets anders (bijvoorbeeld grondstoffen in een gebouw). Sommige gebouwen leveren bovendien ook punten op.

Op het bord staat een voortgangs-spoor afgedrukt. Ieder keer dat bepaalde acties zijn gedaan (bijvoorbeeld een gebouw bouwen), zet je het pionnetje op dit spoor een stapje naar voren. Soms triggert dit weer een bepaalde bonus. Als het pionnetje het laatste vakje bereikt, dan is het spel afgelopen. Wie aan het eind van het spel de meeste punten heeft verzameld, wint het spel.

De Charter Box wordt niet alleen gebruikt om bepaalde zaken (bijvoorbeeld je poppetjes) te bewaren tussen twee potjes in, maar ook om bij te houden hoe goed je het ieder potje hebt gedaan. Als je bijvoorbeeld wint, dan kruis je dat aan op je Charter Box. Het aantal overwinningen dat je hebt behaald telt na 12 potjes mee om te bepalen wie de overall winnaar van het spel is geworden (en natuurlijk tellen er ook nog andere dingen mee, maar wat precies is aan het begin van het spel nog geheim).

…en de waardering

Ik vind Charterstone lastig om te waarderen. En omdat ik graag recht wil doen aan dit spel, betekent dat ik voor deze keer de vrijheid neem om flink wat alinea’s te schrijven over wat ik leuk en minder leuk vond aan dit spel.

Aan de ene kant hebben Niek en ik het spel met veel plezier gespeeld en denk ik dat het veelzeggend is dat we het spel in een maand hebben uitgespeeld. Charterstone is een degelijke workerplacer waar je op verschillende manieren punten bij elkaar kan sprokkelen. Na ieder potje (zeker als je verloor) waren we aan het nadenken over hoe we het de volgende keer beter zouden kunnen doen. Het spel wist ons ook een paar keer aangenaam te verrassen met wat we ontdekten. Het spelmateriaal is ook dik in orde.

Maar aan de andere kant zagen we ook wel wat minpunten in het spel. Het grootste minpunt was voor ons dat potjes wel heel kort duurden. We waren vaak al in een half uurtje uitgespeeld. Als je met meer spelers bent, zal het spel zeker langer duren, maar ik denk dat je per speler nog steeds ongeveer even veel beurten hebt (voor iedere extra speler komt er een vast aantal vakjes op het voortgangsspoor bij). Je hebt dus eigenlijk geen tijd om een beetje langere termijn strategie uit te proberen. De keren dat ik dit probeerde, was het spel al afgelopen voor ik mijn masterplan kon uitvoeren omdat Niek acties koos die de pion op het voortgangsspoor naar voren zette.

Een ander belangrijk minpunt vond ik dat er de eerste drie potjes nog niet zo veel te doen was doordat er nog niet zo veel gebouwen op het bord stonden. Het spel werd leuker toen het bord wat voller begon te worden. Omdat je het spel maar 12 keer kan spelen in de Legacy-modus, is het wel een beetje een domper als het spel pas in potje vier echt op gang begint te komen.

Op de doos staat dat het spel speelbaar is voor kinderen vanaf 14 jaar. Op basis hiervan verwachtte ik toch wel een wat pittiger spel dan wat Charterstone is. Ik schat zelf in dat je het spel ook al prima kan spelen met kinderen vanaf een jaar of 10. Charterstone is prima geschikt om in gezinsverband te spelen en zeker geen pittig liefhebbersspel. Voor mij (als verwende veelspeler) had het spel wel wat complexer mogen zijn dan het nu was.

Ik vond het verder jammer dat het verhaal eerder een bijzaak was dan dat het een belangrijke rol speelde in hoe het spel zich ontvouwde. Charterstone is een degelijke Euro-game waarin het spelsysteem zich ontwikkelt (er komen nieuwe mechanismen bij) en niet zo zeer het verhaal. Ja, je mag soms dingen namen geven en stickers plakken, maar voor ons ging het thema nooit echt leven.

Ik denk verder dat het spel beter tot zijn recht komt als je het met meer dan twee spelers doet omdat je dan meer kan ontdekken. In de doos zitten nog wel regels waarmee je extra fictieve spelers (Automa’s) in het spel kan brengen om voor meer concurrentie te zorgen als je met minder spelers bent, maar wij hadden geen zin in de extra administratieve handelingen die je dan zou moeten uitvoeren. Wij wilden zelf spelen en niet de helft van het spel bezig zijn om de taken van de fictieve spelers uit te voeren.

Ik heb verder zo mijn vraagtekens over hoe leuk het is om het spel nog te spelen nu het Legacy-deel is afgelopen. Ik zie zeker dat het kan, maar Niek en ik hebben er beide niet echt zin in. Voor mij is de kern van de pret van het spelen van een Legacy-spel om te ontdekken hoe het spel zich ontwikkeld. Door dat weg te nemen, valt voor mij het hart van het spel weg.

Wat ik heel positief vind is dat het mogelijk is om het spel nog een tweede keer te spelen zonder een complete nieuwe doos te kopen. Je speelt dan op de achterzijde van het bord. Je moet dan nog wel voor ongeveer 35 euro een zogenaamde Recharge Package kopen waar de benodigde vervangende spelonderdelen inzitten (dus wel allemaal nieuwe kaarten, maar geen nieuwe grondstoffen en geld). Ik zou op deze manier nog best een keer het spel met vier spelers willen proberen om te kijken hoe het spel dan gaat. Ik zou dan wel een voorsprong hebben doordat ik bepaalde kennis heb over wat er gaat komen, maar die voorsprong zou niet zo groot zijn dat het voor de anderen niet leuk meer is om met me te spelen.

Alles bij elkaar opgeteld wegen trekken de minpunten mijn waardering flink omlaag. Maar misschien komt dat doordat ik eigenlijk niet tot de doelgroep voor dit spel hoor. Charterstone is denk ik net te simpel voor twee verwende veelspelers. Maar ik kan me heel goed voorstellen dat het spel wel aanslaat als je het in gezins- of familieverband speelt waarbij ook kinderen en mensen met minder spelervaring aanschuiven.